KURSY ŻEGLARSKIE
REZERWACJA I KONTAKT
BAZA WIEDZY
DO POBRANIA
PŁATNOŚCI
SZKOLENIA ŻEGLARSKIE
SZKOLENIA MOTOROWODNE
GALERIA
POŁĄCZENIA LOTNICZE i
AUTOKAROWE
POLITYKA PRYWATNOŚCI
POGODA W CHORWACJI
POLITYKA COOCIS
BLOG
FAQ
DO POBRANIA
PŁATNOŚCI
SZKOLENIA ŻEGLARSKIE
SZKOLENIA MOTOROWODNE
GALERIA
POŁĄCZENIA LOTNICZE i
AUTOKAROWE
POLITYKA PRYWATNOŚCI
POGODA W CHORWACJI
POLITYKA COOCIS
BLOG
FAQ
Początkowo wyznaczanie pozycji jachtu z sextantem było obarczone wieloma problemami, po raz pierwszy sztuki tej dokonał precyzyjnie i w krótkim czasie, jego wynalazca, angielski matematyk John Hadlej.
Wynalazek J.Hadleja był dokładniejszy od wcześniejszych przyrządów, takich jak: astrokompas, astrolabium, laska Jakuba, kwadrant, oktant, torquetum a wyznaczanie pozycji jachtu z sextant było łatwiejsze i zajmuje mniej czasu, niż pomiary na jego protoplastach. W artykule jest omówiona jedynie wersja sextant dla żeglarzy, trzeba jednak wspomnieć, że z powodzeniem funkcjonowały w przeszłości, również wersje dla lotników i astronomów.
W zawiązku z powyższym, rejsy morskie, które znajdziecie Państwo w naszej ofercie zawierają pierwiastek edukacyjny w postaci praktycznej nauki dla wszystkich chętnych uczestników szkoleń żeglarskich, w zakresie wyznaczania pozycji jachtu z sextantem, jako element szkolenia będący wstępem do astronawigacji. Ponad to, uznaliśmy że, warto garść informacji na temat sextant, przedstawić czytelnikom Żeglarza Morskiego. Aby w przypadku awarii elektrycznej i braku zasilania odbiorników GPS na jachcie, być autonomicznym nawigatorem własnej jednostki. Jak już wspomniano szczególnie jachty i statki pływające w okolicach biegunów z uwagi na małe pokrycie tych obszarów sygnałami satelitów, mogą wyznaczanie pozycji jachtu z sextantem uznać za dobre, zamienne rozwiązanie.
Niniejsze opracowanie łącznie z filmami poniżej jest obszernym i wyczerpującym materiałem wiedzy na temat Sextant. Zgromadzone informacje krok po kroku przeprowadzą czytelnika przez wyznaczanie pozycji statku z sextantem.
Dla lepszego zrozumienia i zobrazowania tego zagadnienia, artykuł w jego dolnej części zawiera filmy instruktażowe, na których doświadczeni żeglarze tłumaczą i pokazują na czym polega wyznaczanie pozycji jachtu sextantem.
Filmy są w wersji angielskojęzycznej, ale polskojęzyczni żeglarze mogą obejrzeć je z polskimi napisami.
Żeglarz morski, wyznaczanie pozycji jachtu z sextantem
Sekstant, to synonim w języku polskim, oryginalnego słowa sextant w języku angielskim. Pojęcie sextant oznacza szósta część (czegokolwiek), tak jak kwadrans jest oznaczeniem czwartej części godziny. U podstawy sextantu w jego dolnej części znajduje się limbus - skala z podziałką w kształcie szóstej części okręgu i stąd nazwa całego przyrządu. Inne części sextant prezentują grafika i filmy poniżej.
Sekstant, to synonim w języku polskim, oryginalnego słowa sextant w języku angielskim. Pojęcie sextant oznacza szósta część (czegokolwiek), tak jak kwadrans jest oznaczeniem czwartej części godziny. U podstawy sextantu w jego dolnej części znajduje się limbus - skala z podziałką w kształcie szóstej części okręgu i stąd nazwa całego przyrządu. Inne części sextant prezentują grafika i filmy poniżej.
Wyznaczanie pozycji jachtu z sextantem ma bez mała trzystu letnią historię, do dziś przyrząd ten, jest stosowany w niezmienionej formie w żegludze oceanicznej w celu wyznaczania pozycji własnej statku na rejsach morskich i oceanicznych. Fakt ten niewątpliwie dowodzi genialności jego wynalazcy, angielskiego matematyka i autora projektów wielu innych przyrządów optycznych Johna Hadleya.
Nie wszyscy zapewne wiedzą o tym, że jachty i statki klasy oceanicznej operujące stale w okolicach obu biegunów ziemi, obowiązkowo mają sextant na pokładzie. A jachty i statki okresowo lub tranzytem przemierzające wody podbiegunowe, maja w zalecenia w przepisach bezpieczeństwa posiadanie sextant na wyposażeniu swoich jednostek.
Wyznaczanie pozycji jachtu z sextantem w roku 1995 utraciło monopol panowania na morzach i oceanach jako główny przyrząd nawigacyjny na rzecz dopracowanego w tym czasie systemu Global Positioning System - GPS, którego działanie oparte jest o system satelitów geostacjonarnych ziemi.
Poniżej znajdują się cztery filmy obrazujące wyznaczanie pozycji jachtu z sextantem, Polsko języczną cześć czytelników Żeglarza Morskiego informujemy iż filmy są w wersji anglojęzycznej. W celu włączenia polskich napisów proszę wykonać instrukcje poniżej.
Zegarek, sekstans, pozycja
W celu włączenia polskich napisów pod filmami You Tobe, po włączeniu odtwarzania kliknij dwa razy w ikonę napisy (4 z lewej)- obok zębatki- ustawienia, na ekranie pojawią się napisy angielskie teraz szybko kliknij zębatkę - ustawienia wybierz -angielski (wygenerowane automatycznie), następnie wybierz - przetłumacz automatycznie i wybierz z menu - napisy w języku polskim i gotowe.
W celu praktycznego opanowania wyznaczania pozycji jachtu z pomocą sextant, polecam i zapraszam na szkolenie dla zaawansowanych żeglarzy lecz nie wyłącznie - zakładka menu - Kursy żeglarskie lub na jeden z nocnych rejsów połączonych z praktyczną nauką astronawigacji.
gdzie
d- odległość w nM (w przybliżeniu)
h – wysokość mierzonego obiektu lub odległość między dwoma pionowymi obiektami odczytana z mapy (pomiar kąta poziomego), w metrach,
a – kąt, zmierzony sekstantem w minutach, pod jakim widać obiekt.
Sposób dokonywania pomiaru sekstantem
Aby dokonać pomiaru sextantem, lunetę sextantu ustawiamy na horyzont a ruchome ramie - alidada ustawiamy tak, aby poprzez dwa zwierciadła obserwować ciała niebieskie, pokrywające się z horyzontem obserwowanym przez przezroczyste zwierciadło. Kąt odczytuje się na skali wygrawerowanej na limbusie przy pomocy noniusza lub śruby mikrometrycznej. Rzeczywista wysokość jest dwukrotnie większa od kąta przesunięcia alidady, dlatego – aby uniknąć konieczności mnożenia wyniku przez dwa – podziałka jest dwukrotnie zagęszczona. Tym samym zakres pomiarowy sekstantu wynosi 2 × 1/6 kąta pełnego, czyli 120°.
Pomiarów dokonuje się z dokładnością do 0,1 minuty kątowej. W astronawigacji pozwalałoby to teoretycznie na oznaczenie położenia statku z dokładnością do 0,1 mili morskiej, czyli 185 metrów. W praktyce, ze względu na szereg czynników wpływających na dokładność pomiaru, ostateczna precyzja pomiarów jest dużo gorsza.
Sekstant jeszcze
Sekstant inaczej
Więcej o sextant
Obsługa i działanie sextant
Ustawienie sextant
Wyznaczanie pozycji jachtu z sextantem obarczone jest błędem pomiaru,
wielkość tego błędu wynika z z kilku powodów z których najważniejszym jest kąt dokonywanego pomiaru ciała niebieskiego względem horyzontu, na zasadzie - inny kąt - inny błąd. W celu skorygowania tego błędu w obliczeniach pozycji do każdego zakupionego sextantu dołączana jest tabela, umożliwiająca korektę właśnie tego błędu pomiarowego.
Obliczanie szerokości geograficznej polega na obliczeniu konta pomiędzy położeniem słońca w chwili pomiaru względem horyzontu a położeniem słońca w jego apogeum. Inaczej mówiąc kąt którego jedno ramię to prosta na linii - obserwator - słońce (pierwszy pomiar)a drugie ramię wyznacza - prosta na linii obserwator - słońce w zenicie (drugi pomiar).
Kolejny (drugi błąd) i konieczność drugiej poprawki, wynika z deklinacji słońca, do korekcji tego błędu wykorzystywane są tabele lub kalkulatory deklinacji słońca, można je odczytać z almanachów lub specjalistycznych publikacji.
Przykład takiego kalkulatora znajduje się tu:
W zależności od zdefiniowania deklinacji jako południowej lub północnej wynik odczytamy inaczej, np.
-
kiedy deklinacja jest północna (przeciwnie do położenia słońca). Szerokość geograficzna jest równa sumie deklinacji powiększonej o 90° i różnicy wysokości słońca,
-
kiedy deklinacja jest południowa (przeciwnie do położenia słońca) Szerokość geograficzna jest równa sumie -90° powiększonej o deklinacje i wysokość słońca,
-
gdy deklinacja jest północna tak jak słonce to szerokość geograficzna jest równa sumie -90° powiększonej o deklinacje i wysokość słońca,
-
gdy deklinacja jest południowa przeciwnie niż słońce szerokość geograficzna wynosi (-90 ° - deklinacja powiększona o wysokość słońca).
Szerokość północna przyjmuje wartości dodatnie a południowa przeciwnie np.
W celu wyznaczenia długości geograficznej używamy czasomierza ustawionego na czas uniwersalny Greenwich. Przyjmuje się, że że dokładnie o godzinie 1200 słonce znajduje się w zenicie i wyznacza zerową długość geograficzną.
Ma to związek z tzw czasem uniwersalnym i czasem słonecznym
Czas słoneczny prawdziwy wyznaczany jest z obserwacji Słońca. Różnica miedzy nimi to czas słoneczny średni, zbliżony do jednostajnego, i to ten czas używany jest jest w astronomii oraz w nawigacji.
Objaśnienia wielości pojęć związanych z czasem brzmi trochę zawile ale w praktyce takie nie jest a wyznaczanie pozycji jachtu z sekstant, nie jest bardzo skomplikowane i już po kilku ćwiczeniach można to zrobić poprawnie samemu.
Wówczas bywa przydatne wyznaczanie pozycji jachtu z sextant metodą terestryczna, polegającą na pomiarze sextantem kątów poziomych. Pomiar polega na określeniu odległości i wysokości mierzonego obiektu np. na lądzie a otrzymany pomiar podstawiamy do wzoru otrzymując wynik:
Sekstant to przyrząd nawigacyjny służący do pomiaru kątów
w płaszczyźnie pionowej pomiędzy ciałami niebieskimi a horyzontem oraz płaszczyźnie poziomej pomiędzy dwoma obiektami na horyzoncie, tym samym sprawdza się również jako odległościomierz – dalmierz. Pomiar kątów pomiędzy ciałami na nieboskłonie a horyzontem następuje z pomocą dwóch lusterek z których jedno jest przepuszczalne (przezroczyste).
Wyznaczanie pozycji jachtu z sextantem wymaga wyznaczenia pozycji astronomicznej słońca,
Najłatwiej tego dokonać o godzinie 1200 czasu UTC, gdy słońce jest najwyżej. Wykonujemy co najmniej dwa pomiary z których pierwszy w kulminacji słońca o 1200 a kolejny np. po 10 lub 20 -30 minutach, oba pomiary wysokości porównujemy w odstępie czasowym. Wynik pomiaru jest astronomiczną pozycją obserwowaną. Inna możliwość pomiaru pozycji szerokości geograficznej uzyskujemy mierząc rano i wieczorem wysokość np. gwiazdy polarnej.
Metody powyższe mają tę wadę, że przy pochmurnej pogodzie gwiazdy są niewidoczne z jachtu i pomiar jest niemożliwy.